پایان نامه کشاورزی با موضوع پسته یا طلای سبز
دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
پایان نامه کشاورزی
با موضوع :
پسته یا طلای سبز
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
چکیده :
در این تحقیق به منظور ارزیابی وضعیت آلودگی ارقام پسته استان قزوین به قارچ آسپرژیلوس فلاووس، هشت رقم از ارقام پسته که بیشترین سطح زیر کشت را در استان دارند مورد بررسی قرار گرفت. برداشت نمونهها از مناطق پستهکاری استان که بیشتر در اطراف شهرستانهای قزوین و بویینزهرا تمرکز یافته، انجام گرفت. در این تحقیق از ارقام بومی کال خندان، پسته قرمز، پسته سفید و کلهبزی و ارقام غیربومی اکبری، احمدآقایی، کلهقوچی و اوحدی نمونهبرداری شد. برای تهیه هر نمونه اصلی 10 نمونه فرعی 1 کیلویی برداشت گردید، پس از اختلاط کامل نمونههای فرعی با یکدیگر نمونهای یکنواخت به وزن 1 کیلوگرم به عنوان نمونه اصلی در نظر گرفته شد. جهت انجام این تحقیق در تابستان و پاییز سال 1390 مجموعاً 28 نمونه اصلی از ترمینالهای مکانیزه، نیمهمکانیزه و سنتی تهیه شد. 250 گرم از هر نمونه اصلی برای ارزیابی وضعیت آلودگی به آفلاتوکسین با بهره گرفتن از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و خالصسازی به وسیله ستون ایمونوافینیتی مورد استفاده قرار گرفت.
جهت تخمین میزان آلودگی نمونههای پسته به قارچ Aspergillus flavus از روش کشت رقتی Serial dilution استفاده شد. مغز آسیاب شده نمونهها روی محیط کشت اختصاصیAFPA (Aspergillus flavus parasiticus agar ) کشت گردید.3 الی 7 روز پس از کشت پرگنههای قارچ آسپرژیلوس فلاووس شناسایی، شمارش و جداسازی گردید. سپس مقایسه میانگین تعداد کلنیها در نمونههای مختلف از طریق روشهای آماری انجام شد.
در این تحقیق از میان 28 نمونه برداشت شده از استان قزوین در 2 نمونه (7%) آلودگی به توکسین ردیابی شد و در 26 نمونه ( 93%) هیچ مقداری از توکسین ردیابی نگردید. بیشترین آلودگی به آفلاتوکسین به میزان 27/27 پی پی بی و کمترین آلودگی به میزان 04/3 پی پی بی اندازه گیری شد. همچنین بیشترین میزان آلودگی به قارچ آسپرژیلوس فلاووس به میزان 3 کلنی در هر گرم و کمترین میزان آلودگی به قارچ آسپرژیلوس به میزان صفر کلنی در هر گرم بود.
همچنین در این تحقیق اثر غلظتهای مختلف برخی ترکیبات غیرشیمیایی مثل نانو ذرات نقره و نیز فرآورده زیستی لاکتوپراکسیداز در کنترل قارچ آسپرژیلوس فلاووس در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی و ارزیابی آماری نتایج مشخص نمود بین غلظت 3 در هزار ترکیب زیستی Lactoperoxidase و شاهد تفاوت معنیداری وجود دارد و این غلظت موجب پدید آمدن کاهشی معادل 33.7% در رشد قارچ A. flavus در شرایط آزمایشگاهی شده است. در آزمایشات صورت گرفته روی غلظتهای مختلف نانو ذرات نقره، نتایج ارزیابیهای آماری مشخص نمود بین تعدادی از غلظتهای استفاده شده و شاهد تفاوت معنیداری وجود دارد و غلظت 200 پی پی ام نانوذرات نقره با کاهشی معادل 55% در رشد قارچ A. flavus بیشترین تاثیر را در مهار رشد قارچ در شرایط آزمایشگاهی داراست.
بررسیهای انجام شده در این تحقیق تنها مشتمل بر جداسازی و سنجش میزان آلودگی به توکسین در تعداد محدودی از نمونههای پسته مربوط به مناطق مختلف استان قزوین میباشد و جهت حصول به نتایج دقیق و کاملتر نیاز به بررسیهای بیشتری است.
واژگان کلیدی: استان قزوین، آسپرژیلوس فلاووس، آفلاتوکسین، HPLC، نانونقره، Lactoperoxidase
1-1مقدمه
پسته یکی از مهمترین محصولات کشاورزی کشور است که از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و . اهمیت بسیار زیادی دارد. حدود 10% از درآمد غیرنفتی کشور به این محصول که به درستی طلای سبز نام گرفته اختصاص یافته و بیش از 150 هزار خانوار شهری و روستایی مستقیماً از این محصول ارتزاق می کنند. پسته به عنوان آخرین محصول قابل کشت در بسیاری از عرصههای کشت و زرع مطرح است و این به این معنی است که در صورت از میان رفتن باغات پسته محصول دیگری در آن عرصهها قابل کشت نیست و در صورت وقوع این اتفاق پیشرفت کویر و بیابانزایی اجتنابناپذیر است. بنابراین سعی و تلاش در جهت توسعه کشت و تولید و صادرات این محصول و حفظ آن از عوامل خسارتزا نه تنها موجب پدید آمدن منافع اقتصادی و مالی میگردد بلکه جلوگیری از گسترش بیابانها و کویرزدایی نیز در بحث توسعه کشت پسته بسیار با اهمیت و قابل توجه است. باید توجه داشت سعی در گسترش سطوح زیرکشت و تولید پسته بدون لحاظ نمودن مسایل مرتبط با صادرات آن نتیجه مناسبی عاید بخش کشاورزی نخواهد کرد. حاصل صادرات محصول پسته به سایر کشورهای جهان ورود سالیانه حدود یک میلیارد دلار ارز به کشور است. این مقدار ارز برای کشور ما که دارای محدودیتهای بسیاری در منابع ارزی است بسیار حیاتی و با اهمیت است. این مساله باعث میشود تا تحقیقات در جنبه های مختلف تولید، فرآوری و صادرات اهمیت پیدا کند. حضور در بازار جهانی تنها با داشتن مزیت نسبی در تولید امکان پذیر است اما بقا در این بازار پررقابت تنها در صورتی اتفاق میافتد که استانداردهای جهانی که هر روز نسبت به قبل سختگیرانهتر است مورد توجه و رعایت قرار گیرد. این مساله ضرورت تحقیقات در حوزه فرآوری، بستهبندی، انبارداری، صنایع تبدیلی و بازاریابی پسته را آشکارتر میسازد(حکمآبادی، 1390).
شاید بتوان ادعا نمود که مهمترین معضل پیش روی صادرات پسته تولیدی در کشور مسئله آلودگی به انواع آفلاتوکسین است. حد مجاز و استاندارد وجود آفلاتوکسین یکی از شاخصهای مهم جهت صدور پسته در تمامی دنیاست و امروز محمولههای بسیاری به دلیل بالا بودن میزان آلودگی به آفلاتوکسین مجوز ورود به بازارهای جهانی را به دست نمیآورند. تحقیقات انجام شده مشخص نموده طی سال های 1383 تا 1386 علیرغم افزایش صادرات پسته ایران میزان صادرات پسته به کشورهای عضو اتحادیه اروپا به دلیل وضعیت آلودگی پسته تولیدی به آفلاتوکسین کاهش یافته است(عبدالهیعزتآبادی، 1389).
1 – 2کلیات
پسته با نام علمی Pistacia vera L. در سال 1737 توسط لینه نامگذاری شده است(شیبانی و همکاران، 1374). جنس Pistacia به خانواده سماق(Anacardiaceae) تعلق داشته و گیاهی بومی مناطق نیمهگرمسیری است. خانواده (Anacardiaceae) مجموعاً از 75 جنس و 600 گونه تشکیل شده و گیاهان شناخته شدهای مانند، سماق(Rhus)، پر(Cotynus)، انبه(Magnifera) و بادامهندی(Anacardium) وابسته به همین خانوادهاند که در اغلب نقاط گرمسیری یافت میشوند(حکمآبادی، 1390).
گیاه پسته درختی است که به گفتهای بومی آسیایمرکزی و به گفته دیگر بومی آسیایغربی و آسیایصغیر است. هماکنون گونههای خودرویی از این گیاه در مناطق گرم وخشک با بارندگی کم و زمستانهای ملایم لبنان، فلسطین، ایران، عراق، ترکیه، هند، جنوب اروپا و نواحی کویری آسیایمرکزی و آفریقایشمالی یافت میشود(فرگوسن، 1378).
در میان گونههای مختلف پسته گونهPistacia vera L. تنها گونه تجاری و قابل خوردن جنس Pistacia است که از بین 11 گونه دیگر این جنس شناسایی شده است. مشخصه عمده تمامی این 11 گونه تولید مادهای به نام سقز (تربانتین) است (ابریشمی، 1373). در تفکیک گونهها از یکدیگر خصوصیات برگ و میوه و گل مدنظر قرار میگیرد. در بین گونههای غیرخوراکی ارقامی وجود دارد که به عنوان پایه برای پیوند پسته استفاده میشوند. پسته به دلیل خوشمزه و مطبوع بودن از شناخته شدهترین مغزهای درختی در دنیاست(حکمآبادی، 1390).
قدیمیترین اثری که از پسته در جهان وجود دارد، قطعه چوب نیمسوختهای مربوط به عصر حجر است که در اطراف شهرستان فسا در استان فارس پیدا شده و هماکنون در موزه پاریس نگهداری میشود(موسسه تحقیقات پسته، 1383). جنگلهای وحشی و خودروی پسته در ناحیه شمالشرقی ایران و نواحی هم مرز با ترکمنستان و افغانستان سابقهای باستانی دارد و تصور میرود پسته حدود 3 تا 4 هزار سال قبل در ایران اهلی و مورد کشت و کار قرار گرفته است. اولین ارقام پسته شباهت زیادی به ارقام وحشی داشتند ولی کم کم بر اثر پیوند، جابجایی و توجه کشاورزان به درشتی میوهها ارقام جدید به وجود آمده و بر اساس مکان و افراد نامگذاری شده است. قدیمیترین رقمی که نام آن در کتب مربوط به ماقبل اسلام نیز ذکر شده رقم گرگانی است(پناهی و همکاران، 1381). برخی گسترش پسته در جهان را از ایران میدانند، بر اساس تحقیقات و مکتوبات بر تولد لوفر، ایرانشناس امریکایی نام درخت پسته در زبانهای یونانی، لاتین، عربی، ترکی، روسی، ژاپنی و بسیاری از زبانهای اروپایی از نام پارسی این درخت اقتباس شده است. در پارسی قدیم این درخت پیستاکو و در پارسیمیانه یا پهلوی پیستاک نامیده میشده و این لغات بعدها به پسته تبدیل شده است(ابریشمی، 1373).
پسته اهلی (Pistacia vera L.) درختی خزانکننده است و برگهای آن اغلب دوتایی و دارای یک جوانه در کنار هر برگ است که ابتدا به شکوفه و سپس به شاخه میوهدهنده در سال بعد تبدیل میشود. به این ترتیب میوههای پسته روی شاخههای یکساله به طور جانبی رویت میشود. پسته از منظر گیاهشناسی جزء میوههای هستهدار مانند هلو و زرد آلوست که از سه لایه درونبر، میانبر و برونبر شامل: هسته، گوشت و پوست تشکیل شده اما قسمت خوراکی پسته مانند: بادام ، گردو، فندق و پکان برخلاف هستهداران شناخته شده لایه درونبر یا هسته است. پسته مانند خرما گیاهی دو پایه است بدین معنی که گلهای نر و ماده روی پایه های جداگانه میروید و تولید محصول به همراهی هر دو پایه با هم وابسته است. گلهای ماده در پسته خوشهای و فاقد گلبرگ و شهد (نکتار) است و بر عکس سایر گلها زنبور عسل و سایر حشرات گردهافشان را به خود جلب نمیکند در نتیجه وجود باد برای تلقیح گلهای ماده توسط گلهای نر ضروری است. گل ماده در پسته دارای یک تخمدان و یک تخمک است. برگها در این گیاه از 5 تا 7 برگچه تشکیل شده و قطر تاج درخت حتی به 10 متر نیز میرسد. سیستم ریشه پسته با تطبیق کامل با شرایط رویش گیاه محوری و عمودی است و در اعماق زمین به جستجوی آب میپردازد و به همین دلیل تا مدت زیادی قادر به تحمل خشکی است. پسته علاوه برتحمل شرایط خشک تحمل بالایی در مقابل آب و خاک شور دارد. این درخت می تواند دمای 45 درجه بالای صفر و 25 درجه زیر صفر را نیز تحمل کند البته میزان تحمل شرایط نامساعد به مرحله رشدی گیاه وابسته است(فرگوسن، 1378).
جداول 1 و 2 شرایط بهینه، قابلتحمل و نامناسب شاخصهای محیطی و کیفیت آب و خاک را برای پرورش پسته بیان میدارد(غیبی و جوادی خسرقی، 1384).
خاک به عنوان بستر رشد و نمو و آب به عنوان حلال و انتقالدهنده تمام مواد و عناصر غذایی لازم جهت فتوسنتز به جز کربن از اساسیترین فاکتورهای استقرار و رشد گیاهان میباشد و توجه به این نکته به علت تنوع بسیار در شرایط مرتبط با خاک و آب برای احداث باغ و کاشت پسته بسیار ضروری است. درخت پسته در خاکهای غنی، شنی لومی با عمق زیاد و Ec آب و خاک مناسب محصول بالایی تولید می کند، البته شرایط خوب آب و خاک تنها زمانی کارایی دارد که شرایط محیطی مناسبی نیز وجود داشته باشد. در هنگام نامناسب بودن شرایط محیطی و آب و خاکی علاوه بر کاهش تولید در واحد سطح، حساسیت به عوامل خسارتزا نیز افزایش خواهد یافت. علاوه بر عوامل ذکر شده در فوق عوامل دیگری نیز باید در بررسیها مدنظر قرار گیرد، وجود لایه سخت، قلیایی بودن خاک، وجود لایه کاملاً شنی زیر لایه رسی و بالا بودن سطح ایستابی نیز از عوامل محدودکننده در کاشت پسته به شمار میروند و لازم است در صورتی که عوامل محدودکننده قابل رفع باشد عملیات اصلاح انجام گیرد و در غیر این صورت از احداث باغ صرفنظر گردد(غیبی و جوادی خسرقی، 1384).
پسته قبل از 5 سالگی میوه نوبرانه میدهد و در 10 تا 12 سالگی باردهی اقتصادی آن شروع خواهد شد. طول عمر طولانی این درخت دلیل خوبی بر مقاومت آن در مقابل شرایط نامناسب است (کهنسال ترین درخت پسته ثبت شده در ایران بر مزار احمد جامی در تربت جام هنوز پابرجاست). در ایران این گیاه از ارتفاع حداقل 700 متر از سطح دریا در خراسان تا حداکثر1850 متر از سطح دریا در کرمان کاشت میشود اما این میزان در سایر نقاط کاشت پسته متفاوت خواهد بود مثلاً در کالیفرنیا این درخت حداکثر در ارتفاع 700 تا 800 متر از سطح دریا کشت میشود تا نیاز حرارتی برای رشد و نمو آن تامین گردد(فرگوسن، 1378).
1 – 3 اقتصاد پسته
